مفهوم « مالکیت زمانی » چیست و انواع آن کدام است؟
« تایم شر » که از آن، به « بیع زمانی » یا « مالکیت زمانی »، یاد می شود روشی برای استفاده از « اموال »؛ بخصوص، « اموال غیرمنقول » است. اصطلاح « بیع زمانی » اصطلاحی خودساخته است که بدون توجه به ماهیت قرارداد « تایم شر » و صرفا، به جهت بازیابی و جذب خریداران، انتخاب شده و چنانکه خواهیم دید، اساسا، اطلاق عنوان « بیع » بر چنین قراردادی، نادرست می باشد. بنابراین، ما در این نوشتار، برای آنکه گرفتار تعابیر و الفاظ نادرست نشویم، از به کار بردن عنوان « بیع زمانی »، خودداری نموده و به جای آن، از اصطلاح « تایم شر » یا « قرارداد مالکیت زمانبندی شده »، استفاده می کنیم. اصطلاح اخیر با توجه به ماهیت « تایم شر »، انتخاب شده و محذورات مذکور در اصطلاح « بیع زمانی » را ندارد. « تایم شر » امکان استفاده افراد متعدد را از « مال واحد »، در دوره های زمانی مشخص، فراهم می آورد و زمینه استفاده حداکثری از « اموال »ی را که مستمرا، مورد نیاز « مصرف کننده واحد »، نیستند، ایجاد می کند. مهمترین مسئله ای که حقوقدانان داخلی با آن، روبرو هستند فقدان تصویری صحیح از این نهاد تازه تأسیس حقوقی، است. برای نمونه، می توان گفت که تصور برخی از حقوقدانان، این است که « تایم شر » نوعی « عقد » می باشد؛ در حالیکه این ذهنیت کاملا، خطاست. « تایم شر » نه یک « عقد »؛ بلکه نهادی است که در آن، « عقود » مختلفی وجود دارد.
اصطلاح « تایم شر » قبل از هر جای دیگری، در « صنعت رایانه »، به کار برده شد. این واژه بدین معنا، بود که تعداد زیادی از افراد، می توانند به بانک اطلاعاتی یک شرکت رایانه ای، در قبال پرداخت هزینه مختصری، دسترسی داشته باشند. « تایم شر » در « رایانه »، روشی در اخذ اطلاعات، از آن، بود؛ یعنی رایانه ای که به منظور دادن اطلاعات و سرویس عمومی، در نظر گرفته می شد امکان سرویسدهی به چندین کاربر را می یافت. این مفهوم در اوائل سال 1957 میلادی، توسط « باب بومر »، در مقاله ای در مجله « کنترل اتوماتیک »، مطرح شد. رواج « تایم شرینگ » در برخی از کشورهای اروپائی و نقشی که این شیوه در جذب سرمایه ها و جلوگیری از اتلاف منابع، دارد برخی از شرکتهای ایرانی را بر آن، داشته تا این روش را الگوی فعالیتهای خود قرار دهند. امروزه، هر گاه، از « تایم شر »، به طور مطلق، یاد می شود، ذهن بیش از هر چیز دیگری، متوجه « استفاده از املاک و مستغلات »؛ مخصوصا، در مناطق تفریحی، می شود. این گونه بود که به علت شباهتی که این روش با « تایم شر » در « رایانه »، داشت، برای اولین بار، مفهوم « تایم شر » به عالم « املاک » و متعاقبا، عالم « حقوق »، راه پیدا کرد. « مارسی » اولین شرکت « تایم شر » برای فعالیت در مناطق تفریحی اسکی در کوههای « آلپ » فرانسه را بنیان نهاد و در تبلیغات خود، از این شعار، استفاده کرد که: « اتاق اجاره نکنید. به جای آن، هتل بخرید که ارزانتر است. »
این واژه در لغت، به معنای « سهم زمانی » یا « مشارکت زمانی »، است و در اصطلاح، به « شیوه خاص استفاده و انتفاع از ملک »، اطلاق می شود که طبق آن، « مالک »ین به صورت « زمانبندی شده »، حق استفاده از « ملک » را دارند. « تایم شر » دربردارنده « مالکیت »ی است که از خرید « دوره مشخصی از زمان » یا « درصد مشخصی از استفاده ( یک محل اقامتی ) در یک خانه یا منطقه تفریحی »، حاصل می شود. در « فرهنگ حقوقی Black »، در تعریف واژه « Timesharing » آمده است: « شکلی از « مالکیت » سهمبندی شده « مال »، است که عموما، در « املاک مشاعی » ای که مخصوص گذران اوقات فراغت، است و نیز، در « اماکن تفریحی »، رواج دارد و در آن، چند « مالک » استحقاق می یابند که برای مدتی معین در هر سال، از آن « مال »، استفاده کنند؛ مثلا، دو هفته در سال. » به طور کلی، باید گفت که در « تایم شر »، حقی برای خریدار، در استفاده « موقت » از « مال » موضوع « تایم شر » که معمولا، یک « ملک » است، ایجاد می گردد. این « حق » به صورت « موقت »، است و تنها، در محدوده زمانی مشخصی، قابل اعمال است که نتیجتا، از یک « مال »، تعداد افراد زیادی می توانند استفاده کنند. بنابراین، هر گاه، « مال »ی مورد « حق » افراد مختلفی، قرار گرفته و این افراد بتوانند بر اساس برنامه و مقررات معینی، برای روزهای مشخصی از ایام سال و به تعدد سالهای مشخصی یا برای همیشه، از آن « مال »، استفاده کنند، این نوعی « تایم شر » است.